Vulkaanuitbarsting IJsland, alles over de laatste uitbarstingen op Reykjanes

IJsland wordt niet voor niets het land van vuur en ijs en genoemd. Op het eiland zijn meer dan 200 vulkanen te vinden waarvan er ongeveer 30 “actief” zijn. Dat wil zeggen, deze 30 vulkanen zijn sinds de kolonisatie van IJsland een of meerdere keren uitgebarsten. Dat de andere 170 vulkanen momenteel nauwelijks of geen activiteit vertonen wil niet zeggen dat ze in de toekomst niet zullen uitbarsten.

Gemiddeld is er op IJsland elke 5 jaar een vulkaanuitbarsting. Op het schiereiland Reykjanes is het al eeuwenlang relatief rustig. Er zijn in deze regio in de afgelopen 800 jaar geen vulkaanuitbarstingen geweest. Dat er voor die tijd veel gebeurd is, is goed te zien wanneer je dit deel van IJsland bezoekt. Overal waar je kijkt zie je lavavelden. Op een aantal plekken zijn thermische activiteiten te vinden zoals bijvoorbeeld bij de Svartsengi (Blue Lagoon), Seltún, Gunnuhver hot springs en Krýsuvík.

Update Sundhnúksgígar uitbarsting 16 maart 2024

Op 2 maart vindt er weer een “intrusion” plaats; magma verplaatst vanuit de sill naar een dyke. Er vinden in korte tijd veel aardbevingen plaats maar er volgt geen eruptie. In het nieuws komen er berichten dat dit wellicht het einde van de reeks uitbarstingen is, aangezien het wat betreft bevingen ook erg rustig is in de dagen erna. Op 16 maart net vóór half 9 in de avond start er een nieuwe eruptie, weer in hetzelfde gebied maar iets ten westen van de vorige fissuur. De totale lengte van de uitbarsting is al snel rond de 3,5 kilometer en magma schiet bijna 100 meter hoog de lucht in. Het lavaveld wordt snel groter en ook dit keer bereikt lava road 43 (Grindavíkurveg), op dezelfde plek als bij de vorige uitbarsting. De dammen die ten noorden van Grindavik werden aangelegd zorgen er voor dat lava wordt omgeleid, richting de zee. Verwacht wordt dat deze eruptie, net als de vorige erupties, ongeveer 24 uur zal aanhouden. Het zal echter anders lopen. De activiteit neemt vrij snel af maar op een aantal plekken blijft magma omhoog komen. Experts denken dat er nu wellicht een doorgang van de sill naar de dyke is die open is gebleven waardoor er de toestroom van magma door kan blijven gaan. Na een aantal dagen kun je goed zien dat er behoorlijke kraters worden gevormd. De uitstroom van lava is sterk verminderd. Het lijkt er voor nu dan ook op dat de lavastroom road 427 (Suðurstrandarvegur) en de zee niet zal bereiken.

Update Sundhnúksgígar uitbarsting 8 februari 2024 

In de weken na 14 januari blijft de grond bij Svartsengi omhoog komen en begin februari laten wetenschappers weten dat het niet lang zal duren voor er weer een eruptie komt. Er zijn veel aardbevingen in het gebied. In de vroege ochtend van 8 februari start er een earthquake swarm op de plek van de 18 december eruptie en na 40 minuten barst de grond open, op dezelfde plek. De fissuur is naar schatting 3 kilometer lang en de fonteinen zijn tussen de 50 en 80 meter hoog. Al snel blijkt dat lava richting road 43 (Grindavíkurveg) stroomt. Nog voor het einde van de ochtend bereikt de lava de weg, op de kruising van road 43 en road 426 (de weg naar de Blue Lagoon). De brandweer probeert met water de lavastroom te vertragen, maar live beelden laten zien dat dit niet veel resultaat boekt. Niet ver van dit punt liggen de energiecentrale en de Blue Lagoon. Die zijn beschermd voor lavastromen door de in december gemaakte wall, waar de lava nu langs stroomt.

Al snel is men bang dat de pijpleiding vanaf de energiecentrale bedolven gaat worden onder de lava. Deze pijpleiding voorziet tienduizenden mensen in Kevlavik en andere delen op het schiereiland van heet water, waarmee huizen worden verwarmd. Rond de middag, al veel sneller dan verwacht, komt de lava aan bij de pijpleiding en gaat een deel van de pijpleiding verloren. Er worden meteen plannen gemaakt voor het omleiden van heet water. Het is belangrijk dat mensen niet te lang zonder heet water komen te zitten. Niet alleen omdat het hartje winter is en mensen anders te lang in de kou zitten, maar ook niet omdat alle leidingen anders bevriezen.

In de ochtend van 9 februari is alle activiteit in de fissuur gestopt. Meteen geven de GPS meters aan dat het land bij Svartsengi weer omhoog komt. De magmakamer lijkt zich weer te vullen en als dat zo door gaat is het aftellen tot een volgende eruptie ergens in maart.

Update Sundhnúksgígar uitbarsting 14 januari 2024 

Meteen na de uitbarsting van 18 december 2023 lijkt de sill onder Svartsengi zich weer te vullen met magma en komt het land omhoog. In de tweede week van januari is het er zelfs hoger dan vóór de uitbarsting van 18 december. Het is duidelijk dat er een vervolg komt. Een verplaatsing van het magma en wellicht weer een eruptie? In de nacht van 14 januari is het zo ver; een zwerm aardbevingen treft de regio. Om 04.00u ‘s nachts is er een evacuatiebevel voor Grindavik en vroeg in de ochtend start de uitbarsting. Dit keer ten zuiden van de vorige eruptie en daardoor een stuk dichterbij Grindavik. Breidde de fissuur zich vorige keer uit richting het noorden, nu gebeurt dat richting het zuiden. De afstand tussen de eruptie en Grindavik is enkele honderden meters. De wall in aanbouw (om Grindavik te beschermen) houdt helaas niet genoeg tegen, de lava komt er al snel overheen. Wel lijkt de greenhouse veilig te zijn (voor nu), de lava blijft aan de noordelijke zijde van de wall. In allerijl worden er nog een aantal graafmachines gered, verder is het enige wat men kan doen toekijken hoe de lava steeds dichterbij Grindavik komt. Aangezien de eruptie minder groot en minder krachtig lijkt te zijn dan die van 18 december hoopt men dat deze ook eerder zal stoppen, wat de redding zou kunnen zijn voor Grindavik. 

Net na het middaguur opent er een nieuwe fissuur, aan de zuidelijke zijde van de wall en echt heel dicht bij de huizen aan de rand van Grindavik. Het zal nu een kwestie van (zeer korte) tijd zijn voor de lava deze huizen bereikt. Wetenschappers waarschuwen dat de mogelijkheid bestaat dat er op meer plekken fissuren ontstaan. Later in de middag bereikt de lava de straat Efrahóp, waar de eerste huizen in vlammen opgaan. 

In de nacht van 14 op 15 januari lijkt de activiteit in de zuidelijke fissuur te stoppen. Drie huizen zijn door de lava verzwolgen. Ook de activiteit van de noordelijke fissuur neemt af. Of dit ook echt het einde is van deze eruptie valt te bezien; er zijn nog steeds talloze aardbevingen in het gebied en de Svartsengi landlift lijkt gewoon weer door te gaan.

Update november / december 2023 aardbevingen bij Grindavik

Vanaf eind oktober is het weer erg onrustig op Reykjanes. Vele aardbevingen en dit keer op een plek waar de ondergrondse activiteit meer zorgen baart. De plek waar veel activiteit wordt geregistreerd is onder en rondom Þorbjörn. Deze 243 meter hoge vulkaan ligt ongeveer tussen Grindavik, de Blue Lagoon en de ernaast gelegen Svartsengi energiecentrale. Op een diepte van 4 á 5 kilometer wordt een sill gevuld met naar schatting ruim 6 miljoen kubieke meter magma. Dit zorgt voor gigantische druk waardoor het land omhoog komt (land rise): maar liefst 7 cm in twee weken tijd. Het is een kwestie van tijd voor er een dike ontstaat waardoor de magma verticaal omhoog komt, wordt verwacht. De angst is dat eventuele lavastromen Grindavik of de energiecentrale zullen bereiken wat een drama zou zijn, aangezien Svartsengi het grootste deel van Reykjanes van energie en warm water voorziet.

In de nacht van 10 op 11 november wordt de noodtoestand uitgeroepen op Reykjanes. Grindavik wordt geëvacueerd aangezien de ineens wel heel zware aardbevingen zich recht onder de stad voordoen. In het gebied zijn op meerdere plekken gigantische scheuren in het aardoppervlak ontstaan.

Middels satelliet en GPS zien wetenschappers dat de magma zijwaarts is verplaatst en dat er een dike gevormd is die vanuit zee langs de westkant van Grindavik richting de Sundhn úka kraters loopt en daarna nog een heel stuk door. De lengte van de dike wordt geschat op zeker 15 kilometer.

Op 18 november is er nog steeds geen eruptie. Bijna alle inwoners van Grindavik hebben inmiddels de gelegenheid gehad om heel kort naar huis te gaan om spullen uit hun huis te halen. Ook zijn nagenoeg alle dieren uit Grindavik gered. Er worden steeds meer beelden naar buiten gebracht over de situatie ter plaatse; dwars door Grindavik loopt een enorme breuk. Een groot deel van de plaats is maar liefst 1 meter verzakt ten opzichte van de omliggende grond en dagelijks zakt dit deel dieper weg. Het verzakte deel is zó groot dat het zelfs als vallei (graben) wordt bestempeld. De stoom die uit de scheuren komt is waarschijnlijk afkomstig van kapotte buizen die vanaf de energiecentrale Grindavik van heet water voorzien. Op 17 november wordt aan het einde van de middag SO2 (zwaveldioxide) gemeten. Dit gebeurt eigenlijk alleen maar wanneer magma al heel dicht onder de aardkost aanwezig is. De diepte van het magma wordt nu geschat op 400 meter.

Vanaf 19 november wordt duidelijk dat de sill bij Svartsengi weer gevuld wordt met magma. Ging dit eerst met een snelheid van 5 tot 7 m3; nu gaat het met een snelheid van ruim 50 m3 per seconde vele malen sneller. Hierdoor komt ook de grond veel sneller omhoog. Het is een kwestie van afwachten of de magma zich uiteindelijk weer horizontaal zal verplaatsen naar de 15 kilometer lange dike.

De werkzaamheden omtrent het aanleggen van de dijk rond de energiecentrale en The Blue Lagoon zijn in volle gang. The Blue Lagoon is nog steeds gesloten.

Op 30 november is er nog steeds geen uitbarsting geweest en zijn er nog maar enkele aardbevingen. Of het gevaar nu geweken is, is niet te zeggen. De grond bij in de buurt bij Svartsengi komt nog steeds omhoog, hetzij minder snel dan voorheen. In Grindavik zijn herstelwerkzaamheden gestart. Leidingen worden gerepareerd, scheuren worden dicht gemaakt en straten worden weer netjes gemaakt. Of het overal te repareren is valt te bezien. De graben die dwars door Grindavik heen loopt, rondom de breuk, ligt namelijk 1 tot 2 meter dieper dan het omliggende land. Veel mensen zullen (voorlopig) niet terug kunnen keren naar hun huizen aangezien deze onbewoonbaar geworden zijn.

Vulkaanuitbarsting Svartsengi 18 december 2023

In de avond van 18 december 2023 vindt er een serie aardbevingen plaatst op de plek waar al weken lang de grond omhoog komt, vlakbij de energiecentrale Svartsengi. Rond 22.00u is op de webcams te zien dat er grote hoeveelheden lava de grond uit worden gespuwd ten oosten van de energiecentrale, ten noordoosten van Hagafell langs de Sundhnúkagígar kraters. De fissuur is bijna 4 kilometer lang en naar schatting zijn de lavafonteinen tot wel 150 meter hoog. De uitbarsting is vele malen groter dan de 3 voorgaande uitbarstingen. Aan het begin van de nacht is alles nog heel onzeker. Naar welke kant de lava zal stromen, of de fissuur zich uit zal breiden en naar welke kant dan.

De volgende dag is er al meer duidelijk over de uitbarsting, die op 3 kilometer afstand van Grindavik plaatsvindt. Lava lijkt niet naar Grindavik te stromen, ook de energiecentrale lijkt veilig te zijn. Wel wordt er nog hard doorgewerkt aan de “wall” rondom The Blue Lagoon en de energiecentrale; de openingen die er tot nu toe waren, waar verkeer doorheen kon, worden dichtgemaakt. Inmiddels is de lengte van de fissuur afgenomen tot ongeveer 500 meter en vindt de concentratie plaats in het midden van de oorspronkelijke fissuur.

Op 20 december is de activiteit sterk afgenomen (maar nog steeds net zo krachtig als Fagradalsfjall in 2021). De sill onder Svartsengi lijkt echter weer aangevuld te worden met magma, aangezien de land uplift nog steeds plaatsvindt. Wetenschappers houden er rekening mee dat de uitbarsting nog niet over is en geven aan dat er op elk moment op een andere plek langs de dyke een nieuwe vent zou kunnen openen. Op 21 december is er helemaal geen activiteit meer zichtbaar in vent die als laatst actief was.

Is Sundhnúksgígar de naam van de nieuwe vulkaanuitbarsting vlakbij Grindavik?

Blijkbaar neemt IJsland altijd behoorlijk wat tijd om een vulkaan een naam te geven. Aangezien deze nieuwste vulkaanuitbarsting op Reykjanes naast Sundhnúksgígar ligt en IMO deze naam ook gebruikt zal het voorlopig Sundhnúksgígar eruptie of Sundhnúksgígar uitbarsting zijn.

Wil je de ontwikkelingen volgen dan zijn dit goede kanalen en accounts:

Live webcam vulkaanuitbarsting december 2023 IJsland

IJsland route voor 3 dagen (4 nachten) - Reislegende.nl
Gunnuhver hot springs

Vulkanische activiteit op Reykjanes in het verleden

Onderzoekers brengen in 2021 (vlak voor de eerste eruptie) een rapport uit over de historie van het schiereiland. Daaruit blijkt dat Reykjanes in het verleden ongeveer om de 800 jaar vulkanisch actief werd, waarbij de activiteit zo’n 400 jaar duurde. De laatste activiteit eindigde halverwege de 13e eeuw, 800 jaar geleden dus. De activiteit van de laatste jaren zou dus zo maar eens het begin kunnen zijn van langdurige vulkanische activiteit op Reykjanes.

Vulkanologen doen ook veel onderzoek naar andere uitbarstingen op Reykjanes in het verleden. De uitbarsting van Þráinsskjöldur van 14.000 jaar geleden bijvoorbeeld, was een eruptie die maar niet stopte. Honderden jaren lang werd er lava uit de grond gespuwd. Ik denk dat niemand op IJsland zich voor kan stellen hoe dat zou zijn, als er een eruptie komt die gewoon niet meer stopt.

Vulkaanuitbarsting IJsland: Fagradalsfjall Geldingadalir op Reykjanes - Reislegende.nl
© Thorir Ingvarsson | Shutterstock

De laatste uitbarstingen op Reykjanes

In 2021 starte in maart de eruptie in de vallei Geldingadalir. Deze IJslandse vulkaan krijgt de naam Fagradalshraun maar is eigenlijk beter bekend als Fagradalsfjall. In 2022 volgt de volgende eruptie in Meradalir. In 2023 volgt de derde eruptie, Litli Hrútur.

Wil je de plekken van de uitbarstingen van boven bekijken? Dan is een helikoptervlucht boven het gebied misschien wel de allerbeste manier om dat te doen. Niet te lang wachten met boeken, deze vluchten zitten snel vol.

Video’s IJslandse vulkaanuitbarstingen op Reykjanes

Hieronder een aantal video’s van de verschillende IJsland vulkaanuitbarstingen op Reykjanes. Benieuwd naar nog meer IJslandse, vulkanische activiteit? Bekijk dan dit artikel over de 10 bekende vulkanen in IJsland. Benieuwd of er momenteel iets te zien is? Zoek dan op Youtube eenvoudig naar livestream iceland volcano of webcam iceland volcano.

© Stefan Foster

Met een huurauto naar Geldingadalir en Meradalir

De meest makkelijke manier om bij de Fagradalsfjall (Geldingadalir) en Meradalir te komen is met een huurauto. Tenminste, op de parkeerplaats waar het wandelpad begint. Een auto huur ik altijd via Sunny Cars. Met de all-in formule van Sunny Cars ben je voor alles verzekerd. En dat is fijn. Nooit onverwachte, extra kosten op je bordje! Zelfs je eigen risico stort Sunny Cars terug mocht je toch onverhoopt schade rijden. Huur je een auto bij Sunny Cars dan kun je met een fijn gevoel de IJslandse wegen op. 

Vanuit Reykjavik rij je in ongeveer 50 minuten naar de (parkeer)plek van de vulkaanuitbarstingen. Een bezoek aan Geldingadalir en Meradalir is dus perfect te combineren met een Reykjavik stedentrip!

Een andere manier om bij de vulkaan de gaan kijken is met een guided tour. Er worden veel tours naar de Geldingadalir vulkaan aangeboden en bij veel van deze tours word je in Reykjavik opgehaald. Zo heb je helemaal geen auto nodig, handig wanneer je alleen voor de vulkaan naar IJsland bent gekomen. Kijk hier voor een overzicht met guided tours naar de IJslandse vulkaan.

Dit artikel kan affiliate linkjes bevatten. Wanneer je doorklikt via deze linkjes en een aankoop doet, ontvangen wij een kleine commissie. Dit kost jou echter niets; de verkopende partij neemt deze commissie voor zijn rekening. Blij met de informatie die je in dit artikel gevonden hebt? Dan zijn we dankbaar als je je vliegticket, accommodatie of huurauto boekt via één van onze linkjes. Voor nu: veel leesplezier!

Melissa

Welkom! Ik ben Melissa, content creator, gek op fotografie en reizen. Ik haal veel voldoening uit het publiceren van reisfoto's en reiservaringen op deze website. Kom en reis met mij mee naar prachtige plekjes!
Back to top button