Als je in Istanbul bent zijn er een paar bezienswaardigheden die je absoluut niet mag missen; de Hagia Sophia (Aya Sofya) hoort daar zonder twijfel bij. Dit indrukwekkende bouwwerk werd in de 6e eeuw gebouwd als kathedraal van Constantinopel. Eeuwenlang was de Hagia Sophia het grootste kerkgebouw ter wereld. Als je hier naar binnen stapt, ben je meteen onder de indruk, dat kan gewoon niet anders. De immense koepel, de serene sfeer, het licht dat naar binnen valt… je voelt je hier getuige van vijftien eeuwen geschiedenis.
De bouw van de Hagia Sophia
In 532 ontstond bij de Byzantijnse keizer Justinianus I het idee voor het bouwen van groot kerkgebouw. Hij gaf de Griekse wiskundigen Anthemius van Tralles en Isidorus van Milete de leiding over het project. Zij ontwierpen een constructie met een centrale koepel van ruim 31 meter doorsnee, die rust op gebogen draagvlakken in de hoeken van het gebouw. Een revolutionaire techniek die later veelvoudig gebruikt zou gaan worden in de Byzantijnse architectuur. Voor de bouw werden materialen gehaald uit verschillende delen van het rijk waaronder marmer uit Anatolië, Syrië en Noord-Afrika. In 537 was de bouw voltooid en werd de Hagia Sophia ingewijd.
Verschillende functies van de Hagia Sophia
Door de eeuwen heen heeft de Hagia Sophia verschillende functies gehad, vooral door machtsverschuivingen in de stad. Tot halverwege de 15e eeuw was het de kathedraal van Constantinopel en het religieuze hart van het Byzantijnse Rijk. In 1453 werd de stad veroverd door de Ottomanen, die de Hagia Sophia omvormden tot moskee. Christelijke elementen werden verwijderd of bedekt, terwijl minaretten, een mihrab en islamitische kalligrafieën werden toegevoegd. In 1935, onder het seculiere bewind van Mustafa Kemal Atatürk, kreeg de Hagia Sophia een nieuwe bestemming als museum. Sinds 2020 functioneert het weer als moskee, al blijft het ook toegankelijk voor toeristen.
Prachtige mozaïeken en fresco’s uit de Byzantijnse tijd
De Hagia Sophia mag tegenwoordig weer als moskee gebruikt worden maar er zijn nog steeds verschillende indrukwekkende mozaïeken en fresco’s uit de Byzantijnse tijd te zien. Op de bovenverdieping zijn religieuze voorstellingen van Christus, Maria en Byzantijnse keizers zichtbaar. De eeuwenoude kunstwerken bestaan uit duizenden kleine steentjes en glasfragmenten. Ze geven een fascinerende inkijk in de vroegchristelijke geschiedenis van het gebouw. Sommige mozaïeken en schilderingen zijn gedeeltelijk beschadigd of bedekt, maar juist dat contrast met de islamitische elementen in de rest van het interieur maakt het extra bijzonder.
UNESCO Werelderfgoed
In 1985 kreeg de Hagia Sophia een plekje op de Werelderfgoedlijst van UNESCO, als onderdeel van het historisch gebied van Istanbul. UNESCO erkent het gebouw als een wereldberoemd meesterwerk, dankzij de bijzondere architectuur en de grote culturele betekenis. De gelaagde, rijke geschiedenis van de Hagia Sophia (van kerk naar moskee, van moskee naar museum en nu opnieuw naar moskee) weerspiegelt de complexe religieuze en politieke ontwikkelingen in deze regio.
De Hagia Sophia bezoeken
Als toerist bezoek je de Hagia Sophia via een aparte ingang aan de zijkant, waarmee je direct op de bovenverdieping (galerij) terechtkomt. Hier kun je helemaal rondlopen en je hebt goed zicht op de gebedsruimte beneden, waar vaak mensen aan het bidden zijn. De benedenverdieping is gereserveerd voor moslims die de Hagia Sophia als gebedshuis gebruiken, vooral tijdens de gebedstijden. Boven kun je rustig rondkijken. De Byzantijnse mozaïeken en fresco’s, de indrukwekkende koepel en het licht dat op een bijna magische manier naar binnen valt; het is een prachtige plek om te fotograferen!
Tips voor een bezoek aan Hagia Sophia
Zorg dat je schouders en knieën bedekt zijn, en neem als vrouw een sjaal mee om je hoofd te bedekken. Midden op de dag kan het erg druk zijn bij de Hagia Sophia, zeker wanneer er cruiseschepen in de stad liggen. Tijdens mijn bezoek aan Istanbul wil ik de Hagia Sophia aan het einde van de ochtend bezoeken, maar de rijen blijken enorm; zelfs bij de ingang voor skip the line tickets. Gelukkig is mijn skip the line ticket de hele dag geldig. Laat in de middag keer ik terug en dan is het een stuk rustiger, ik kan vrijwel meteen naar binnen. Een extra voordeel van een bezoek laat in de middag is het bijzondere licht. Door de laagstaande zon ontstaan soms prachtige lichtbundels die door de hoge ramen naar binnen vallen. Een feestje als je van fotograferen houdt! Tickets voor de Hagia Sophia zijn voorafgaand aan je bezoek gemakkelijk online te bestellen.
